Beskidy – urozmaicone pasmo górskie. Tutaj każdy znajdzie coś dla siebie

Beskidy łączą w sobie niepowtarzalne piękno górskich szczytów i różnorodność, dlatego tworzą idealne miejsca ucieczki od codzienności. Miłośnicy gór znajdą tutaj zarówno mniej wymagające szlaki dla rodzin z dziećmi, jak i propozycje, które stanowią wyzwanie – niezapomnianą przygodę. Beskidzkie szczyty działają jak magnes i przyciągają naturalnymi krajobrazami,  bogatą fauną i florą, ale i gościnną atmosferą, tworząc przestrzeń, w której każdy jest mile widziany.

Beskidy są nie tylko górami, lecz także duchem wolności, spokoju i harmonii z przyrodą. Siła przemówi do serc każdego, kto postanowi wędrować po ich szlakami.

Gdzie leżą Beskidy na mapie Polski? 

Beskidy to rozległa grupa pasm górskich wchodząca w skład Karpat. Beskidzkie szczyty rozpościerają się na imponującej długości około 600 km i wyróżniają się szerokością w przedziale od 50 do 70 km. To góry, które wytyczają swój szlak od rzeki Beczwy w Czechach, a kończąc na rzece Czeremosz na Ukrainie.

Granice Beskidów zdefiniowane są na różne sposoby w zależności od kraju, co podkreśla złożoność i różnorodność tego pasma górskiego. W Polsce północną granicę wyznacza Pogórze Karpackie, oddzielając Beskidy od innych formacji geograficznych regionu. Na południu pasmo górskie sąsiaduje z Pieninami i Obniżeniem Orawsko-Podhalańskim. Zachodni kres Beskidów stanowi Beskid Śląsko-Morawski, czyli punkt, w którym pasmo rozpoczyna swoje rozciąganie wzdłuż łańcucha Karpat. Z kolei na wschodzie granicę beskidzkich rejonów stanowią Beskidy Połonińskie.

Warto zaznaczyć, że w niektórych interpretacjach, wschodni kraniec Beskidów wyznacza Przełęcz Użocka.

Podział Beskidów na zachodnie, środkowe, wschodnie

Beskidy jako część Karpat, dzielą się na trzy główne części:

• Beskidy Zachodnie,
• Beskidy Środkowe,
• Beskidy Wschodnie.

Każdy górski fragment na mapie skrywa unikatowe pasma górskie, które różnią się od siebie zarówno pod względem geograficznym, jak i przyrodniczym.

Beskidy Zachodnie

• Beskid Śląsko-Morawski: malowniczy region górski, który rozciąga się na granicy Polski i Czech. Najwyższy szczyt to Łysa Góra (1324 m).
• Kotlina Żywiecka: to urokliwy obszar geograficzny położony w południowej Polsce, otoczony pasmami górskimi Beskidów Żywieckich i Beskidów Śląskich. Centralny punkt to ujście rzeki Żylicy i Koszarawy.
• Beskid Wyspowy: charakteryzuje się pojedynczymi szczytami, tzw. wyspami, rozsianymi po całym obszarze, co sprawia, że jest unikatowy pod względem krajobrazowym. Najwyższy szczyt to Mogielica (1170 m).
• Kotlina Rabczańska: urozmaicony obszar geograficzny położony w południowej Polsce, w obrębie Beskidu Wyspowego i Beskidu Makowskiego. Najwyższy szczyt to Grzebień (677 m n.p.m.).
• Gorce: pasmo górskie znane z rozległych polan, wśród których wyróżnia się Turbacz jako najwyższy szczyt.
• Beskid Sądecki: oferuje różnorodność krajobrazową, od łagodnych wzgórz po skaliste szczyty, z Jaworzyną Krynicką jako popularnym miejscem dla miłośników zimowego szaleństwa.
• Beskid Śląski: pasmo znajdujące się na granicy Polski i Czech, znane z malowniczych krajobrazów i popularnych ośrodków turystycznych, takich jak Szczyrk, czy też Wisła. Najwyższy szczyt to Skrzyczne (1257 m).
• Beskid Mały: charakteryzuje się łagodnymi szczytami i jest popularnym miejscem wypoczynku, oferującym liczne szlaki piesze i rowerowe. Najwyższe szczyty to: Czupel (933 m n.p.m.), Madahora (929 m n.p.m.), Leskowiec (922 m n.p.m.) i Góra Żar (761 m n.p.m.).
• Beskid Makowski: niewielkie pasmo górskie, które mieści spokojne i mniej uczęszczane trasy, idealne dla poszukujących ciszy i kontaktu z naturą.
• Beskid Żywiecki: najwyższe szczyty Beskidów Zachodnich, w tym Pilsko i Babia Góra, oferują spektakularne widoki i stanowią wyzwanie dla bardziej doświadczonych turystów.

Beskidy Środkowe

• Beskid Niski: pasma o łagodnych kształtach i bogatej historii. To beskidzka przestrzeń znana z licznych cerkwi drewnianych i śladów dawnych osadnictw, idealna dla miłośników historii i spokoju. Najwyższy szczyt na terenie Polski to Lackowa (997 m n.p.m.).
• Pogórze Ondawskie: obszar geograficzny znajdujący się we wschodniej Słowacji, położony na południe od granicznego grzbietu Karpat. To mezoregion charakteryzujący się specyficznym ukształtowaniem terenu.

Beskidy Wschodnie

• Beskidy Lesiste: obszar górski o imponującym zasięgu, rozciągający się na terenie Ukrainy, Polski, Słowacji i Rumunii. Te góry, zwane również Beskidami Lesistymi, znane są ze swoich gęstych lasów, które tworzą unikalny krajobraz o niepowtarzalnym uroku. W skład Beskidów Lesistych wchodzą różnorodne pasma górskie, takie jak: Góry Sanocko-Turczańskie, Bieszczady Zachodnie, Bieszczady Wschodnie, Beskidy Brzeżne, Gorgany, Beskidy Pokucko-Bukowińskie. Każde z tych pasm kryje w sobie swoje własne tajemnice i bogactwa przyrody. Z najwyższymi szczytami (Magura Łomniańska, Tarnica, Pikuj, Sywula) Beskidy Lesiste stanowią wyzwanie dla miłośników wędrówek górskich i raj dla obserwatorów dzikiej przyrody.
• Beskidy Połonińskie: obszar górski o wyjątkowej różnorodności krajobrazowej, który obejmuje Połoninę Równą, Połoninę Borżawską, Połoninę Czerwoną, Świdowiec, Czarnohorę oraz Połoniny Hryniawskie. To malownicze tereny, które charakteryzują się szerokimi połoninami oraz panoramicznymi widokami na okoliczne pasma górskie. Najwyższym szczytem w Beskidach Połonińskich jest Howerlą (2061 m).

Beskidy – opis geologiczny w 4 punktach

Beskidy stanowią fascynujący obiekt badań dla geologów i naukowców z wielu dziedzin ze względu na swoją złożoną budowę geologiczną, historię i różnorodność krajobrazu. Geologicznie to grupa pasm górskich stanowiących mozaikę formacji skalnych, kształtujących się przez miliony lat. Oto najważniejsze cechy geologiczne Beskidów, które zasługują na szczególną uwagę:

1. Budowa geologiczna

Beskidy zbudowane są głównie z fliszu karpackiego, który jest charakterystycznym zbiorem skał osadowych, takich jak piaskowce, mułowce, iłowce i łupki, powstałych w basenie morskim od późnej kredy do neogenu. Flisz ten charakteryzuje się warstwową strukturą, co jest wynikiem cyklicznych zmian środowisk osadniczych i aktywności tektonicznej w przeszłości. Skały osadowe były wielokrotnie fałdowane i przesuwane wzdłuż złamów tektonicznych, czego wynikiem było powstanie charakterystycznych, długich, wąskich pasm górskich.

2. Procesy erozji i kształtowanie krajobrazu

Kształtowanie się krajobrazu Beskidów było i jest nadal mocno związane z procesami erozji, kreujących topografię tych gór. Rzeki i strumienie wyżłobiły głębokie doliny, tworząc malownicze krajobrazy i eksponując różnorodne warstwy skalne.

3. Złoża mineralne i surowce naturalne

Beskidy, mimo iż nie są regionem intensywnie eksploatowanym pod kątem surowców mineralnych, kryją zasoby, które mają ogromne znaczenie lokalne. To tutaj występują złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, szczególnie na przedpolach Karpat. Ponadto na beskidzkich pasmach górskich można napotkać na złoża soli kamiennej i źródła wód mineralnych – wykorzystywane w celach leczniczych oraz balneologicznych.

4. Wyzwania erozji i ochrona krajobrazu

Beskidy, podobnie jak inne góry, są narażone na procesy erozyjne, które mogą być nasilone przez działalność człowieka np. wycinka lasów, intensywna turystyka, czy też gospodarka rolna. Ochrona krajobrazu geologicznego i przyrodniczego Beskidów jest więc kluczowym wyzwaniem, wymagającym działań z zakresu zarządzania zasobami naturalnymi i promowania zrównoważonego rozwoju.

Charakterystyczny klimat Beskidów

Klimat Beskidów jest zróżnicowany i podlega wpływom wielu czynników, takich jak: wysokość n.p.m., położenie geograficzne, kierunki przeważających wiatrów, a także oddziaływanie mas powietrza pochodzących z różnych regionów Europy. Charakterystyka klimatu regionu ukazuje złożoność interakcji między wymienionymi elementami, co skutkuje specyficznymi warunkami pogodowymi dla różnych części Beskidów.

• Zróżnicowanie termiczne: w Beskidach obserwuje się wyraźne zróżnicowanie termiczne związane z wysokością. Im wyżej, tym temperatura średnia jest niższa, co wynika z ogólnych praw fizyki atmosfery. Latem temperatury w niższych partiach mogą być stosunkowo wysokie, sięgając 25°C, podczas gdy na wyższych szczytach temperatura jest znacznie niższa. Zimy są chłodne, z temperaturami często spadającymi poniżej 0°C, szczególnie na wyższych wysokościach, gdzie śnieg może utrzymywać się przez większość sezonu zimowego.
• Opady atmosferyczne: Beskidy charakteryzują się stosunkowo wysokimi opadami rocznymi, z wyraźnie zaznaczonym maksimum w okresie letnim, kiedy to występują intensywne deszcze i burze. Opady śniegu są charakterystyczne dla zimy, przy czym ich ilość i trwałość pokrywy śnieżnej zwiększa się z wysokością. Wyższe partie gór mogą być pokryte śniegiem od późnej jesieni do wczesnej wiosny, a to istotne dla turystyki zimowej.
• Wiatry: w regionie Beskidów występują różnorodne warunki wietrzne, z dominującymi wiatrami zachodnimi i południowo-zachodnimi, które przynoszą wilgotne masy powietrza z Atlantyku, wpływając na wysokie opady. Wysokie partie gór mogą także doświadczać silniejszych wiatrów, w tym halnego – wiatru fenowego, który jest ciepły i suchy, powstający po wschodniej stronie gór.
• Specyfika mikroklimatów: zróżnicowanie klimatu w Beskidach objawia się także poprzez istnienie licznych mikroklimatów, zwłaszcza w dolinach i na zboczach górskich. Doliny mogą stanowić pułapki dla chłodnego powietrza, co prowadzi do częstszego występowania mgieł i niższych temperatur w nocy. Z kolei zacienione zbocza północne mają tendencję do bycia chłodniejszymi i wilgotniejszymi niż zbocza południowe, a to wpływa na roślinność i warunki życia dzikiej fauny.
• Wpływ na roślinność i faunę: klimat Beskidów ma decydujące znaczenie dla rozmieszczenia stref roślinnych i ekosystemów. Od niższych położeń, gdzie dominują lasy liściaste, przez mieszane położenia środkowe, aż po iglaste lasy subalpejskie na wyższych wysokościach. Różnorodność klimatyczna kształtuje różnorodność biologiczną.

Zachwycająca fauna i flora w beskidzkich górach

Oto przegląd niektórych charakterystycznych gatunków roślin i zwierząt, które można spotkać w Beskidach:

Flora:

• Jodła białokora (Abies alba) – charakterystyczne, wysokie drzewo iglaste, często tworzące lasy w wyższych partiach gór.
• Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) – dominujące drzewo w lasach liściastych Beskidów, tworzące gęste, cieniste przestrzenie.
• Świerk pospolity (Picea abies) – występuje głównie w chłodniejszych i wilgotniejszych partiach gór, formując rozległe lasy iglaste.
• Krokus spiski (Crocus scepusiensis) – jeden z wiosennych przekwitów, charakterystyczny dla łąk górskich, zwłaszcza w Beskidzie Sądeckim.
• Szczawik zajęczy (Oxalis acetosella) – niewielka, ale często spotykana roślina leśna, kwitnąca wiosną białymi lub różowymi kwiatami.

Fauna:

• Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) – największy drapieżnik Beskidów i choć jego obecność tutaj jest rzadsza niż w innych częściach Karpat, to jednak można go spotkać wśród górskich szczytów.
• Wilk szary (Canis lupus) – ten duży drapieżnik występuje w większych lasach, prowadząc skryty tryb życia i polując w zorganizowanych grupach.
• Ryś euroazjatycki (Lynx lynx) – skryty mieszkaniec beskidzkich lasów, ryś jest rzadko widywany, ale jego obecność jest ważnym wskaźnikiem zdrowych ekosystemów leśnych.
• Salamandra plamista (Salamandra salamandra) – charakterystyczny płaz, którego można spotkać w wilgotnych lasach i w pobliżu strumieni, szczególnie po deszczu.
• Orzeł przedni (Aquila chrysaetos) – jeden z największych ptaków drapieżnych w Europie, sporadycznie występujący w Beskidach, gdzie poluje na otwartych przestrzeniach górskich.

Różnorodność biologiczna:

Beskidy są domem dla wielu innych gatunków roślin i zwierząt, w tym:

• Licznych gatunków owadów, takich jak motyle i chrząszcze, które odgrywają kluczową rolę w ekosystemach poprzez zapylanie roślin i recykling materii organicznej.
• Ptaków np. dzięciołów, sikor, jastrzębi, zasiedlających różnorodne siedliska leśne, od dolin po wyższe partie górskie.
• Roślin leśnych i łąkowych, tworzących zróżnicowane warstwy podszycia oraz runa leśnego, oferując pożywienie, a także schronienie dla wielu gatunków zwierząt.

Najwyższe szczyty w Beskidach

Beskidy, będące częścią Karpat, charakteryzują się wieloma szczytami, które stanowią wyzwanie dla miłośników górskich wędrówek. Oto niektóre z najwyższych szczytów Beskidów:

• Beskid Żywiecki: Babia Góra (Diablak) – 1725 m n.p.m. to najwyższy szczyt Beskidów po stronie Polski i całych polskich Karpat poza Tatrami. Babia Góra jest rezerwatem biosfery UNESCO, słynącym z bogatej fauny i flory oraz spektakularnych panoram.
• Bieszczady: Tarnica – 1346 m n.p.m. jest to najwyższy szczyt polskich Bieszczadów i jednocześnie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Z Tarnicy roztaczają się szerokie panoramy na pobliskie pasma górskie.
• Gorce: Turbacz – 1310 m n.p.m to najwyższy szczyt Gorców, stanowiący popularny cel wycieczek. Na szczycie znajduje się schronisko PTTK. Turbacz jest doskonałym punktem widokowym na Tatry, Pieniny i Beskidy.
• Beskid Sądecki: Radziejowa – 1262 m n.p.m. to najwyższy szczyt Beskidu Sądeckiego, oferujący jedne z najpiękniejszych panoram w całych Beskidach. Wierzchołek góry jest łatwo dostępny dzięki idealnie oznakowanym szlakom turystycznym.
• Beskid Śląski: Skrzyczne – 1257 m n.p.m. to najwyższy szczyt Beskidu Śląskiego, popularny cel wycieczek. Na szczycie znajduje się schronisko PTTK i wieża widokowa, skąd rozciąga się widok na okoliczne pasma górskie.
• Beskid Wyspowy: Mogielica – 1170 m n.p.m to najwyższy szczyt Beskidu Wyspowego, oferujący piękne widoki, zwłaszcza z wieży widokowej na szczycie. Obszar ten charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością.
• Beskid Niski: Lackowa – 997 m n.p.m. to najwyższy szczyt Beskidu Niskiego, oferujący spokojne i mniej uczęszczane szlaki w porównaniu z innymi częściami Beskidów. Rejon ten słynie z dziewiczej przyrody i licznych cerkwi łemkowskich.
• Beskid Mały: Czupel – 933 m n.p.m i choć nie jest to imponująca wysokość w porównaniu z innymi szczytami Beskidów, Czupel stanowi najwyższy punkt Beskidu Małego i oferuje malownicze widoki na okoliczne tereny.

Babia Góra jako najwyższy szczyt Beskidów

Szczyt Babia Góra, zwany także Diablakiem lub Babia hora (w języku słowackim) to najwyższy szczyt w polskiej części Beskidów. Wzniesienie położone jest w Beskidzie Żywieckim, w pobliżu granicy polsko-słowackiej, a jego wysokość wynosi 1725 metrów n.p.m.

Babia Góra jest nie tylko najwyższym szczytem Beskidów, ale także jednym z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych elementów krajobrazu pasm górskich Karpat. To popularny cel turystyczny zarówno w Polsce, jak i na Słowacji, który przyciąga turystów swoim pięknem i bogatą historią. Na szczycie Babiej Góry znajduje się schronisko turystyczne – ważny punkt wypadowy dla wycieczek górskich. Z jej wierzchołka roztacza się rozległa panorama na okoliczne tereny np. Tatry i Pieniny.

Babia Góra jest również miejscem wielu legend i opowieści ludowych, co dodaje jej jeszcze większego uroku oraz tajemniczości. Północną i południową stronę masywu Babiej Góry i jej najwyższy szczyt obejmuje Babiogórski Park Narodowy, który chroni niepowtarzalną górską faunę i florę.

Polskie i beskidzkie parki narodowe

Na obszarze Beskidów w Polsce można odnaleźć cztery wyjątkowe parki narodowe, które stanowią skarbnice przyrody i kultury: Babiogórski, Gorczański, Magurski i Bieszczadzki.

W 1954 roku powołano Babiogórski Park Narodowy, który swym obszarem obejmuje północną i południową część masywu Babiej Góry, a także fragment Pasma Policy. Park usytuowany w Beskidzie Żywieckim to nie tylko obszar o bogatej różnorodności ekosystemów, lecz także miejsce, w którym splatają się legendy i folklor. Jego korony wieńczy imponujący szczyt Babiej Góry, stanowiący wyzwanie dla zdobywców górskich szczytów. Siedziba dyrekcji parku znajduje się w Zawoi, gdzie także zlokalizowany jest Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego. Park obejmuje ścisłą ochroną 1125,82 ha.

Magurski Park Narodowy, położony w Beskidzie Niskim, zachwyca niepowtarzalnym pięknem krajobrazów i unikatową różnorodnością przyrody. Obszar został utworzony w 1995 roku, a w obrębie parku znajduje się górne dorzecze Wisłoki oraz pasmo Magury Wątkowskiej. Ochrona obejmuje 2408 ha – malowniczych dolin, skalistych wąwozów, bujnych lasów, wodospadów, jaskiń. Park oferuje również liczne atrakcje turystyczne, takie jak ścieżki dydaktyczne, czy też punkty widokowe.

W 1981 roku utworzono Gorczański Park Narodowy, który obejmuje teren centralnego pasma Gorców, w tym m.in. masyw Turbacza i leży w Beskidzie Zachodnim. Symbolem parku jest salamandra plamista, rzadko spotykana, ale charakterystyczna dla tego obszaru. Teren parku obejmuje 3611,07 ha rozległych lasów, górskich łąk i krystalicznie czystych strumieni.

Bieszczadzki Park Narodowy leży w Beskidach Wschodnich i charakteryzuje krainę dzikości i spokoju, w której czas zdaje się płynąć wolniej. Rozległe obszary parku porośnięte są bujnymi lasami, przecięte krętymi potokami i wznoszącymi się szczytami gór. Obszar powstał w 1973 roku, a w 2021 roku część jego przestrzeni została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Warto dodać, że na terenie Beskidów polskich, słowackich i ukraińskich powstało aż 11 parków narodowych.

Dlaczego warto zawitać w Beskidy?

Beskidy przyciągają swoją niepowtarzalną atmosferą i bogactwem atrakcji. Tutaj każdy poczuje się wyjątkowo! Karpackie pasma oferują malownicze krajobrazy, które rozpieszczą zmysły każdego, kto zechce wędrować po ich szlakach. Zmieniające się górskie szczyty, bujne lasy i krystalicznie czyste potoki stanowią prawdziwą ucztę dla oczu. To również raj dla miłośników aktywnego wypoczynku. Beskidy zapewniają nieograniczone możliwości turystyki pieszej, rowerowej i sportów zimowych, gwarantując niezapomnianą przygodę.

Pobyt w Beskidach to szansa na skosztowanie wyjątkowych potraw kuchni góralskiej i zapoznanie się z lokalną sztuką, rzemiosłem, kulturą. Warto też podkreślić spokojną, pełną gościnności i serdeczności atmosferę. To przestrzeń, w której można uciec od zwykłej codzienności, aby zanurzyć się w otoczeniu przyrody, znaleźć wewnętrzny spokój i odzyskać siły do radosnego życia.

Tak, to prawda: Szczyrk leży w Beskidach! 

Szukasz idealnego miejsca na krótszy lub dłuższy pobyt w Beskidach? Mamy dla Ciebie doskonałą propozycję. Szczyrk to klimatyczne miasteczko w Beskidzie Śląskim u podnóża Skrzycznego. Tutaj sezon turystyczny trwa cały rok, zaskakując przyjezdnych licznymi szczyrkowskimi atrakcjami . Już dziś zaplanuj swój niezapomniany pobyt wśród beskidzkich szczytów z portalem: atrakcjewszczyrku.pl.

 

Przeczytaj również: Dlaczego warto jechać w góry? 10 argumentów!